مسجد3 (فضاسازی روابط اجتماعی)

نکته اول: انسان موجودی اجتماعی است که انکار نیاز او به برقراری ارتباط با هم نوعانش (فارغ از اینکه دلیل ارتباط چیست) امری مضحکانه به نظر می‌رسد و وجود خانواده و دوستان هر شخص سهل‌الوصول ترین راه اثبات این مدعاست.

نکته دوم: دین اسلام چون آخرین و کامل‌ترین آیین از ناحیه خداوند سبحان (خداوند خالق انسان با همه صفات و پیچیدگی‌هایش) است، لاجرم داعی دارِ داشتن برنامه برای تمام ابعاد وجودی اوست.

نکته سوم: انتظار ارائه سبک زندگی به عنوان قسمتی از این برنامه وحیانی به صورت یک بسته کامل به معنای تعطیلی قوه‌ای به نام عقل و ابزاری به نام تفکر است. بلکه باید وحی به کمک عقل بیاید و کاستی‌های او را کامل کند و این دو با هم سبک زندگی مطلوب دین کامل اسلام را ارائه دهند. چه آنکه فهم و تفقه گفته دین (وحی) نیز از راهی جز استفاده از عقل میسور نیست.

نکته چهارم: کمی تحقیق هر صاحب انصافی را به این نتیجه می‌رساند که راهکارهای متنوع پیشنهادی دین برای رفع نیاز اجتماعی انسان در بستری به نام مسجد شکل می‌گیرد.

در علم جامعه‌شناسی روابط میان انسان‌ها در سطح جامعه به انواع مختلفی تقسیم می‌شود، از جمله روابط کاری؛ روابط مشارکتی؛ روابط دوستی؛ روابط همسایگی و... سپس درباره نحوه شکل‌گیری و تأثیر و برهم‌کنش این گروه‌ها با هم و با جامعه مطالعه می‌شود. هرچه روابط اجتماعی در سطح جامعه بر بنیانی محکم‌تر، استوار شود و از اصالت و عمق بیشتری برخوردار باشد، به استحکام جامعه و پیشرفت سریع‌تر در دسترسی به اهداف کلی جامعه اسلامی می‌انجامد.

یک آسیب‌شناسی گذرا کافی است تا ما را به این نتیجه برساند که اکنون مساجد ما این نقش (بستر شکل‌گیری روابط اجتماعی انسان‌ها) را ایفا نمی‌کنند؛ و ساده‌ترین دلیل بر این مدعا عدم حضور سامان‌یافته اقشار مختلف جامعه ما در مساجد است. در واقع یک قشر تیپیکال (ما به ازای فارسیش را نمی‌دانم!) مساجد ما را پر کرده‌اند که اکثراً هم مسن هستند.

حال آنکه قرار بود مسجد فضایی باشد که هر نوجوانی خواست دوست پیدا کند به آنجا پناه برد. هر که خواست شریک اقتصادی مطمئن انتخاب کند از رفقای مسجدی‌اش سراغ بگیرد. رابطه‌اش با کسی شکراب شد در مسجد معانقه ی مصالحه بنماید. اگر احدی از مؤمنین غیبت داشت سایرین سریع متوجه شده سراغ از او بگیرند. اگر منکری از کسی سر زد و یا معروفی از جانب او معطل ماند، هم مسجدی‌هایش او را با امر به معروف و نهی از منکر متوجه سازند.

که این‌ها می‌شود مفهوم اخوت اسلامی که در بستر مسجد شکل می‌گیرد.

اگر کسی قصد تأهل کرد، همسر اهل نماز و مسجد اختیار کند. اگر کسی خواست پای منبر عالمی ربانی زانو بزند مرادش را در مسجد بیابد. اگر کسی در مراحل تحصیلی‌اش دچار ضعف شد رفقای مسجدی‌اش زیر بال و پرش را بگیرند.

 اگر عزم بر اتخاذ تصمیم مهمی برای محله وجود داشت بحث در حضور همگان مطرح‌شده و نظر همه استیفا شود.

کلاهمان را قاضی کنیم، آیا در حال حاضر مساجد ما چنین‌اند؟

مدت زیادی نگذشته است از وقوع انقلابی که ساماندهی نیروهایش از همین مساجد بود. یادمان نرفته است نقش مسجد را در پیروزی‌های 8 سال دفاع مقدس. متأسفانه مسجد از جامعه عقب ماند و بی‌تدبیری‌های خودمان این موهبت الهی را به انزوا کشاند.

البته در مورد نقش مسجد در انقلاب اسلامی جداگانه بحث خواهیم کرد لکن آنچه در این مقال محل بحث بود نقش مسجد در فضاسازی‌های روابط اجتماعی بود. اگر توانستیم روحیه‌ی مسلمانان راستین از قبیل ایثار، محبت، دلسوزی، تعاون، اخلاص، ولایتمداری و... (همانند آنچه در صدر اسلام بود) را در خود تقویت کنیم، مطمئن باشیم که جامعه تشنه امروز با دیدن این روحیه در ما جذب مسجد خواهند شد. اگر دعواهای خاله‌زنکی و انانیت‌های آزاردهنده (که مخصوص قشر مستضعف فکری جامعه است) بر روابط ما حاکم شد بهتر است بی‌خیال مسجد و نقش آن شویم.

ببخشید!

پ ن: چه خوب است دوستان خود را ملزم کنند حداقل هفته­ای یک روز در مسجد و هیئت حضور یابند. خبرهای خوشی نیز از برگزاری هیئت در مسجد به گوش می­رسد که به این مهم کمک خواهد کرد. این بشود مجمع هفتگی مسجدی­های ما!